Kế hoạch bài dạy Giáo dục địa phương 7 (Hà Tĩnh) - Chủ đề: Ví, dặm Nghệ Tĩnh - Hồ Văn Công

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài dạy Giáo dục địa phương 7 (Hà Tĩnh) - Chủ đề: Ví, dặm Nghệ Tĩnh - Hồ Văn Công

1. CHỦ ĐỀ 4: VÍ, GIẶM NGHỆ TĨNH (Tiết 1) TÌM HIỂU VỀ VÍ, GIẶM NGHỆ TĨNH 1. MỤC TIÊU: 1.1. Kiến thức: - HS biết được nguồn gốc và các chặng trình diễn của hát Ví, giặm Nghệ Tĩnh. - HS nếu được một số tên làn điệu Ví, giặm Nghệ Tĩnh, cảm nhận được về ca từ giai điệu âm nhạc dân ca Ví, giặm Nghệ Tĩnh. 1.2. Năng lực - Năng lực chung: Giao tiếp, hợp tác, tự học, giải quyết vấn đề. - Năng lực đặc thù: Biểu diễn sáng tạo 1.3. Phẩm chất: - Yêu mến cái hay, cái đẹp của Ví, giặm Nghệ Tĩnh, khơi dậy lòng tự hào, tự tôn dân tộc. - Có ý thức trong việc gìn giữ, phát triển di sản dân ca Ví, giặm Nghệ Tĩnh. 2. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 2.1. GV: Tranh ảnh minh hoạ, tài liệu, học liệu điện tư về dân ca Ví, giặm Nghệ Tĩnh. 2.2. HS: SGK, nhạc cụ bộ gõ. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Lớp Tiết - Thứ - Ngày đạy Sĩ số HS 7C 1,2 .3 4 Thứ 3 /21/2/2023 28 7D 1,2,3,4 Thứ 5/ 23/2 / 2023 29
2. Kiểm tra sĩ số 1. HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS vào bài học và giúp HS có hiểu biết ban đầu về hát dân ca Ví, giặm Nghệ Tĩnh. b. Tổ chức thực hiện: - GV cho học sinh nghe một làn điệu Ví, giặm, hoặc xem tranh CLB. - GV đặt câu hỏi: Em hãy nêu cảm nghĩ của em sau khi nghe làn điệu đó. - GV đánh giá, nhận xét. - GV dẫn dắt vào bài học: Ví, Giặm là loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian mang bản sắc riêng của nhân dân xứ Nghệ (Nghệ An và Hà Tĩnh). Dân ca Ví, Giặm được hát cùng với nhiều hoạt động trong cuộc sống như lúc ru con, khi làm ruộng, chèo thuyền, lúc dệt vải, xay lúa. Do vậy, có tên gọi theo các hình thức lao động và sinh hoạt như: Ví phường vải, Ví phường đan, Ví phường nón, Ví phường củi, Ví trèo non, Ví đò đưa, Giặm ru, Giặm kể, Giặm khuyên,... Hai lối hát dân ca này thường được hát xen kẽ cùng nhau nên có tên ghép là dân ca Ví, Giặm. Ví và Giặm có đặc điểm chung là lối hát vừa mang tính ngẫu hứng, vừa có thủ tục và quy cách cụ thể; có đặc trưng địa phương về thang điệu, điệu thức, tiết tấu, giai điệu và giọng hát. Hình thức diễn xướng có ba loại: hát lẻ, hát đối và hát cuộc. Các cuộc hát thường là hát giao duyên với ba chặng: hát dạo, hát đối và hát xe kết. Mỗi bên nam, nữ tham gia hát phải có ít nhất hai, ba người, một người hát chính, người còn lại hát theo để đỡ giọng. Điểm khác biệt giữa Ví và Giặm là hát ví thường có nhịp tự do, khoan thai, còn hát giặm thường có nhịp điệu, tiết tấu rõ ràng; quy cách và thủ tục hát cuộc của Giặm không chặt chẽ như Ví. Lời ca từ của Ví, Giặm là những vần thơ ngắn, dễ nhớ, dễ hát; nội dung đa dạng, ca ngợi những vẻ đẹp trong cuộc sống, tập quán xã hội, lịch sử, tình yêu quê hương, đất nước, con người, mang tính
3. giáo dục sâu sắc. Với đặc điểm tự do, mang tính ngẫu hứng nên rất dễ đặt lời mới cho các làn điệu ví, giặm. Dân ca Ví, Giặm còn là nguồn cảm hứng, là chất liệu cho các tác phẩm nghệ thuật mới ra đời làm phong phú thêm cho kho tàng văn hoá dân gian xứ Nghệ. Ngày 27/11/2014, Ví, Giặm Nghệ Tĩnh đã được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) ghi vào danh sách Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại. Hiện nay, ở cả hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh đều có rất nhiều các câu lạc bộ Ví, Giặm làm dấy lên phong trào bảo tồn và phát huy di sản văn hoá dân tộc. Ngày nay, việc hát dân ca Ví, Giặm chủ yếu là ở các Câu lạc bộ được thành lập tại các cơ sở, đội văn nghệ, cơ quan, đơn vị và trường học,... Người ta thường hát theo bài có sẵn, với sự hỗ trợ của nhạc cụ truyền thống và hiện đại. Việc truyền dạy được tiến hành dưới nhiều hình thức: truyền miệng trực tiếp hoặc ghi hình, ghi âm rồi hát theo. Ví, Giặm ngày càng gắn liền với lối sống và tập quán của cộng đồng người Nghệ Tĩnh, có sức sống mạnh mẽ trong đời sống đương đại, tiếp tục được trao truyền, bảo tồn và phát huy giá trị bằng nhiều biện pháp như: xây dựng cơ sở dữ liệu dân ca Ví, Giặm xứNghệ; tổ chức truyền dạy trong cộng đồng và trong trường học; quảng bá và phổ biến trên các phương tiện thông tin đại chúng; tổ chức giao lưu, liên hoan giữa các cộng đồng ở trong nước, quốc tế và phát huy các giá trị của Dân ca Ví, Giặm xứ Nghệ gắn với phát triển du lịch,... Theo Hồ sơ di sản, tư liệu Cục Di sản văn hoá) 2. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI * Nguồn gốc của dân ca Ví, giặm a. Mục tiêu: Học sinh biết được nguồn gốc của Ví, giặm. b. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV SẢN PHẨM DỰ KIẾN VÀ HS
4. * Bước 1: Chuyển giao * Nguồn gốc Ví, giặm nhiệm vụ học tập. - Năm 2014, Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh, loại hình - Chia lớp thành 3 nhóm, các nghệ thuật dân gian vô cùng quý báu, đặc biệt và độc nhóm cùng tìm hiểu về đáo của người dân Xứ Nghệ được UNESCO chính thức nguồn gốc của hát Ví, giặm. ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại +Nhóm 1: Ví, giặm còn có diện của nhân loại. Với lối hát không nhạc đệm, mộc tên gọi khác là gì? mạc, giản dị, được sản sinh từ trong lao động sản xuất + Nhóm 2: Ví, giặm và đời sống thường nhật hàng ngày, cùng với ca từ có nội dung giáo dục phong phú và đa dạng, Dân ca Ví, cókhông gian diễn xướng ở Giặm Nghệ Tĩnh đã miêu tả chân thực cuộc sống, phản đâu và vào dịp nào trong ánh tập quán xã hội, lịch sử, tình yêu quê hương, yêu năm? đất nước, yêu con người, kính trọng mẹ cha, sự thủy + Nhóm 3: Kể tên một số làn chung Ví, Giặm như là hơi thở, mạch nguồn nuôi điệu Ví, giặm phổ biến? dưỡng tâm hồn, cốt cách của cộng đồng người dân Xứ * Bước 2: Thực hiện nhiệm Nghệ, tạo thành nét văn hóa đậm đà bản sắc trong nền vụ: văn hóa của dân tộc và nhân loại. Lịch sử hình thành - Cá nhân/nhóm HS tìm và phát triển những làn điệu Dân ca Ví, Giặm gắn hiểu về nguồn gốc Ví, giặm. liền với lịch sử quê hương đất nước. Dẫu rằng có * Bước 3: Báo cáo, thảo lúc thăng trầm, nhưng Dân ca Ví, Giặm vẫn mãi luận: trường tồn với thời gian, gắn liền với sinh hoạt - Gọi đại diện mỗi nhóm 1 của cộng đồng dân cư nơi đây. em học sinh lên bảng nêu những hiểu biết của mình về về nguồn gốc Ví, giặm. - HS xung phong phát biểu tìm hiểu. - GV nhận xét, khen thưởng * Bước 4: Kết luận, nhận định: - GV đánh giá nhận xét, bổ sung nội dung học sinh chưa hoàn thành. - HS ghi bài. * Các không gian diễn xướng của Ví, giặm a. Mục tiêu: Học sinh kể được tên được một số làn điệu Ví, giặm. b. Tổ chức thực hiện : HOẠT ĐỘNG CỦA GV SẢN PHẨM DỰ KIẾN VÀ HS * Bước 1: Chuyển giao * Các không gian diễn xướng Ví, giặm
5. nhiệm vụ học tập. - Ví trèo Non hình thành gắn liền với không gian lao - Chia lớp thành 3 nhóm, động trên Núi, Non. từng nhóm tìm hiểu về các - Ví đi cấy môi trường ruộng đồng. chặng trình diễn Ví, giặm + Nhóm 1: Không gian diễn - Ví Phường vải muôi trương lao động thôn xóm, xướng duyệt vải. + Nhóm 2: Tiềm hiểu làn - Ví đò đưa sông La, Ví đò đưa sông Lam môi điệu Ví + Nhóm 3: Tìm hiểu làn trường sông nước, sông La nơi thượng nguồn, sông điệu giặm Lam về dưới hạ du. * Bước 2: Thực hiện Nhìn chung của loại hình hát Ví, có lối hát tự do, nhiệm vụ: khoan thai, theo lối tự sự, kể chuyện, dao duyên - Cá nhân/ nhóm HS tìm hiểu hiểu về một số làn điệu Ví, còn có tên gọi khác là “ Với ” phổ biến. * Bước 3: Báo cáo, thảo luận: - Gọi đại diện nhóm lên bảng nêu những hiểu biết của mình về không gian diễn xướng và một số làn điệu. - HS xung phong phát biểu tìm hiểu. - GV nhận xét, khen thưởng * Bước 4: Kết luận, nhận định: - GV đánh giá nhận xét, bổ - Giặm Nối sung nội dung học sinh - Giặm Ru chưa hoàn thành. - Giặm Cửa Quyền - HS ghi bài. - Giặm Đức Sơn - Nhìn chung loại hình hát Giặm có tiết tấu chắc khỏe, phách nhịp rõ ràng, Giặm thường viết theo lối các trổ, mỗi trổ 5 câu, mỗi câu 5 chữ, câu thứ 5 nhắc lại câu thứ 4. - Giặm còn có tên gọi khác là: “ Giắm vá, thiêu dệt ”
6. 3. HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Học sinh thưởng thức dân ca Ví, giặm. b. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS SẢN PHẨM DỰ KIẾN * Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập * Học sinh xem video làn điệu Ví - GV cho học sinh xem một làn điệu Ví, sông la. giặm. - Yêu cầu học sinh quan sát các động tác múa của nghệ nhân sau đó biểu diễn lại. * Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Cá nhân/nhóm HS thực hiện yêu cầu của gíao viên. * Bước 3: Báo cáo, thảo luận: - Gọi đại diện mỗi nhóm 3 em học sinh lên bảng biểu diễn lại các động tác múa. - GV nhận xét, khen thưởng * Bước 4: Kết luận, nhận định: - GV đánh giá nhận xét, tuyên dương học sinh hoàn thành tốt. 4. HOẠT DỘNG 4: VẬN DỤNG a. Mục tiêu: HS vận dụng - sáng tạo các hiểu biết kiến thức, kĩ năng và tích cực thể hiện bản thân trong hoạt động trình bày, tự biết sưu tầm một số làn điệu Ví, giăm. b.Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS SẢN PHẨM DỰ KIẾN * Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập. * Biểu diễn: Một nhóm học sinh trong - GV yêu cầu 01 nhóm học sinh lêntrình bày CLB dân ca Ví, giặm ( nếu có ) lên biểu một số làn điệu, có thể hát được các làn điệu diễn trước lớp. đó. * Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Cá nhân/nhóm HS thực hiện yêu cầu của giáo viên. * Bước 3: Báo cáo, thảo luận: - Một nhóm học sinh gồm 6 bạn múa, 1 bạn hát và biểu diễn một làn điệu dân ca đã được học.
7. * Bước 4: Kết luận, nhận định: - GV đánh giá nhận xét, tuyên dương học sinh hoàn thành tốt. * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Tìm hiểu về một số CLB dân ca Ví, giặm có trên địa bàn. - Tìm hiểu thêm một số làn điệu Ví, mà em thích.